„Usprawiedliwianie opisu” w twórczości Zygmunta Haupta
PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

opis
zwrot opisowy
realizm spekulatywny
Zygmunt Haupt
Kazimierz Twardowski
Graham Harman

Jak cytować

Mizerkiewicz, T. (2023). „Usprawiedliwianie opisu” w twórczości Zygmunta Haupta. Forum Poetyki, (31), 24–37. https://doi.org/10.14746/fp.2023.31.38717

Abstrakt

Artykuł omawia problematykę opisu w twórczości Zygmunta Haupta z wykorzystaniem inspiracji płynących ze strony współczesnego „zwrotu deskryptywnego” w literaturoznawstwie. Przypomniane zostały wczesne diagnozy krytyki literackiej wskazującej na wyjątkową wartość opisów Haupta, które pisarz włączał do swych opowiadań, mimo iż zdawał sobie sprawę z kryzysu zdolności mimetycznych literatury. Świadomie podejmował przy tym wysiłek „usprawiedliwiania opisu”, który pojawiał się u niego, jak zauważył Jerzy Stempowski, albo jako część całościowej wizji świata zewnętrznego z przywoływanymi próbnie uzasadnieniami filozoficznymi, albo jako element zdarzających się bohaterom opowiadań Haupta chwilom styku z realnością dostępną w znalezionych przypadkiem ramach lub „prześwitach”. Artykuł omawia kolejno te dwie metody uzasadniania części deskryptywnych, wykorzystane zostały przy tym pojęcia realizmu spekulatywnego, a także filozofii Kazimierza Twardowskiego, z której korzystają rzecznicy nowych form realizmu we współczesnej filozofii.

https://doi.org/10.14746/fp.2023.31.38717
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Bakies, Bogdan. „Twardowskiego koncepcja przedmiotu jako korelatu aktu”, Studia Philosophiae Christianae 11 (1975): 11–48.

Best, Stephen, Marcus Sharon. “Surface Reading: An Introduction”. Representations 1 (2009): 1–21. DOI: https://doi.org/10.1525/rep.2009.108.1.1

Harman, Graham. Traktat o przedmiotach, tłum. Marcin Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.

Haupt, Zygmunt. Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże. Warszawa: Czytelnik, 2007.

Love, Heather. „Shimmering Descriptions and Descriptive Criticism”. New Literary History 1 (2020): 1–22. DOI: https://doi.org/10.1353/nlh.2020.0000

Meillassoux, Quentin. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności, tłum. Piotr Herbich. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2015.

P.H. [Paweł HostowiecJerzy Stempowski]. „Nagroda Literacka «Kultury» za r. 1962Zygmunt Haupt”. W: Jerzy Giedroyc, Zygmunt Haupt. Listy 1947–1975, red. Paweł Panas. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2022.

Representations 135 (2016).

Stewart, Kathleen. „Point of Precision”. Representations 135 (2016): 31–44. DOI: https://doi.org/10.1525/rep.2016.135.1.31

Wiegandt, Ewa. „Wszystko-Nic Zygmunta Haupta”. W: Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury, red. Ewa Wiegandt, Agnieszka Czyżak, Zbigniew Kopeć, 59–72. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2003